Pigułka wolności
Ponad sto milionów kobiet na świecie zaczyna swój dzień od małej, wynalezionej 60 lat temu pigułki . Z roku na rok robi to także coraz więcej Polek. I choć w tej kwestii zajmujemy prawie ostatnie miejsce w Europie , sytuacja zmienia się bardzo dynamicznie .
Dziś ciężko sobie wyobrazić, jak to właściwie było wcześniej. Irygatory, prezerwatywy, globulki – środki bardzo zawodne i niekomfortowe. Kobiety co miesiąc umierały ze strachu przed niechcianą ciążą, która może zrujnować ich plany na życie . Ale to wszystko skończyło się w roku 1960 – do aptek trafiła pierwsza pigułka antykoncepcyjna pod nazwą Enovid. To był początek rewolucji kulturowej. Nastąpiła ogromna zmiana cywilizacyjna, która przebudowała model rodziny i społeczeństwa, jakie świat znał do tej pory . Można śmiało powiedzieć ,że był to krok milowy w działaniach na rzecz równouprawnienia kobiet .Do tej pory dominująca forma antykoncepcji , czyli prezerwatywa , wymagała zaangażowania mężczyzny i była zależna wyłącznie od jego woli .Dlatego kobiety zachodziły w niechciane ciąże , stając się przywiązane do domu i męża . Pigułka antykoncepcyjna pozwoliła kobietom to zmienić . Mogły samodzielnie zdecydować, czy chcą mieć dzieci, a jeśli tak, to kiedy i ile. Pozwoliła im pogodzić swoją płodność z ambicjami życiowymi, społecznymi, zawodowymi. Można śmiała powiedzieć ,że tabletki antykoncepcyjne dały kobietom wolność do decydowania o swoim życiu.
Uzyskując kontrolę nad własną płodnością, kobiety zyskały kontrolę nad własną przyszłością ,wyrywając się z zamkniętego domowego kręgu. Wprowadzenie pigułki antykoncepcyjnej przyczyniło się ponad wszelką wątpliwość do rewolucji obyczajowej lat 60 XX w. Ucieczka od tradycyjnego stylu życia w połączeniu ze zmianą obyczajowości seksualnej , upowszechnienie telewizji , postęp naukowo- techniczny, powszechny dostępu do szkolnictwa i opieki zdrowotnej nieuchronnie zakończył pewien etap dziejów.
W roku 1951 r., zespół pod kierunkiem Carla Djerassiego przeprowadził udaną syntezę noretyndronu (substancji o strukturze podobnej do progesteronu regulującego owulację) .
Nie obeszło się jednak bez problemów. Z jednej strony w USA obowiązywało prawo zakazujące propagowania antykoncepcji i badań nad nią, a promowanie kontroli urodzin uchodziło za działanie „obsceniczne”. Kobiety, które ją propagowały, naprawdę trafiały do więzienia. Z drugiej strony hormonalna pigułka nie spodobała się części feministek, które uznały, że to zbyt duża ingerencja w ciało kobiety.
Mimo to kariera pigułki potoczyła się błyskawicznie. Koncerny, które ją rozprowadzały, co roku podwajały sprzedaż.
Początkowo (od 1957 roku) pigułka była sprzedawana jako lek na zaburzenia menstruacyjne. Jej prawdziwe przeznaczenie nie było jednak tajemnicą – po wprowadzeniu Enovidu do sprzedaży, pół miliona Amerykanek zaczęło nagle cierpieć na zaburzenia menstruacyjne. Choć dziś może się wydać dziwne , to na początku o jej istnieniu wiedzieli tylko wybrani ginekolodzy i przepisywali je wyłącznie mężatkom, które urodziły już kilkoro dzieci i tylko na okres 2 lat.
Pierwsze tabletki były bowiem bardzo niedoskonałe. Olbrzymia dawka hormonów wywoływała szereg niepożądanych skutków ubocznych – nudności, zawroty głowy, migreny, nadmierne owłosienie, zaburzenia widzenia, wymioty i bóle żołądka. Nie powstrzymało to bynajmniej kobiet od korzystania z tej metody antykoncepcji – już 2 lata po wprowadzeniu, z preparatu Enovid korzystało 1,8 mln Amerykanek.
Współczesna tabletka w niewielkim tylko stopniu przypomina swoją poprzedniczkę z lat 50-tych. Zawiera o wiele mniejszą dawkę hormonów (niektóre pigułki mają nawet 10-krotnie niższą – tabletki z ultra niską dawką hormonów) i nie powoduje tak wyraźnych skutków ubocznych. Mamy do dyspozycji tabletki jedno – i dwuskładnikowe. Jedno –, dwu – i trójfazowe. Preparaty z tabletkami placebo i bez nich. Pigułki w schemacie dawkowania 28, 21 + 7, 24 + 4. Poszczególne tabletki różnią się między sobą rodzajem i poziomem hormonów, a od niedawna są dostępne także preparaty z ultra niską dawką hormonów.
Idealnej antykoncepcji ludzkość pewnie nie wymyśli nigdy. Drugiej rewolucji, porównywalnej z wynalezieniem pigułki hormonalnej, też nie należy się spodziewać. Przemysł farmaceutyczny pracuje nad doskonaleniem tego, co jest. Współczesne tabletki zmniejszają ryzyko nowotworów macicy i jajników, uwalniają od zespołu napięcia przedmiesiączkowego, poprawiają cerę, regulują okres, a nawet pomagają utrzymać prawidłową wagę. Ale wolne od zagrożeń nie są. Wciąż przeciwwskazaniem dla hormonalnej antykoncepcji pozostaje genetyczna skłonność do chorób zakrzepowych (da się ją wykryć w jednym badaniu), przebyty incydent zakrzepowo- zatorowy ,niewydolność wątroby czy rodzinne obciążenie rakiem estrogenozależnym .
Od tabletki Enovid doszliśmy obecnie do kilkudziesięciu tabletek różnych marek. Rynek doustnej antykoncepcji hormonalnej wciąż się rozwija, dzięki czemu każda kobieta może znaleźć preparat dopasowany do swoich potrzeb, jakby uszyty na miarę specjalnie dla niej.
26 września każdego roku obchodzimy Światowy Dzień Antykoncepcji, a jedną z popularniejszych metod zapobiegania nieplanowanej ciąży jest doustna antykoncepcja hormonalna. Aż 82 procent kobiet deklaruje, że pigułki to najwygodniejsza dla nich metoda antykoncepcji.